ข้อควรระวังและเทคนิคการติดตามหนี้ในภาวะวิกฤติ
1. ลูกหนี้มักมีหนี้สินเป็นจำนวนมาก เกินความสามารถในการชำระหนี้หลายเท่า (เกิน 5 เท่าของรายได้) อ้างอิงเกณฑ์ของธนาคารแห่งประเทศไทย
2. การแยกลูกหนี้ตามกลุ่มปัญหา
- เศรษฐกิจตกต่ำ
- ตกงาน
- ภัยธรรมชาติ
- พิการ
- ขาดวินัยในการใช้เงิน
- การพนัน
- ตั้งใจโกง
- ลูกหนี้สุจริต
- ตามอายุหนีh
- ติดต่อได้/ติดต่อไม่ได้
- กิจการย่ำแย่ ขาดทุน ไม่มีลูกค้าไม่มีคำสั่งซื้อ
- สูญเสียความสามารถในการชำระหนี้
3. การติดตามหนี้ของเจ้าหนี้มีความเข้มข้นและรุนแรง ทั้งในระบบและนอกระบบ
- การทวงหนี้ในระบบ มีการบังคับใช้กฎหมายอย่างเต็มที่ เช่น
- คดีทางแพ่ง มีการฟ้องร้องทางแพ่ง และในระหว่างฟ้องร้องมีการขอคุ้มครองชั่วคราว ขอให้ยึดทรัพย์ของลูกหนี้ไว้ ในระหว่างพิจารณาคดี หรือการขออายัดสิทธิเรียกร้องที่ลูกหนี้มีต่อบุคคลภายนอก เช่น เงินที่จะได้รับจากลูกค้า ในการซื้อขายสินค้า หรือเงินที่จะได้รับจากการรับเหมาก่อสร้าง ทำให้ลูกหนี้ทิ้งงานหรือไม่ส่งของ
- คดีอาญา เช่น คดีเช็คเด้ง มีบทลงโทษจำคุก 1 ปี ต่อเช็ค 1 ใบ จ่ายเช็คหลายฉบับจะมีโทษจำคุกเรียงกระทงความผิด
- คดีโกงเจ้าหนี้ นับวันจะมีมากขึ้น ยกตัวอย่างเช่นที่พบเห็นบ่อยการไม่นำเงินรายได้ลงบัญชีของบริษัทให้ถูกต้องตามกฎหมาย ลงงบดุลเท็จและปล่อยให้บริษัทถูกฟ้องทางแพ่งไป
- โอนกิจการหรือทรัพย์สินให้กับญาติพี่น้อง หรือญาติทางสามีหรือภรรยา เพื่อออกหน้าในการทำงานแทน หากตรวจพบจะถูกเจ้าหนี้ดำเนินคดีอาญา
- การสร้างหนี้ปลอมในกรณีมีการฟื้นฟูกิจการที่ศาลล้มละลายกลาง ทำให้เจ้าหนี้รายอื่นที่สุจริตมีสัดส่วนในการขอรับชำระหนี้ได้น้อยลง กรณีนี้กำลังเป็นที่นิยมของลูกหนี้ที่ขอฟื้นฟูกิจการ และเป็นช่องว่างของกฎหมายให้มีการสร้างหนี้ปลอม ยากในการสืบสวนจับกุมหรือดำเนินคดี
- เจ้าหนี้ตั้งเรื่องยึดทรัพย์ที่ดินพร้อมสิ่งปลูกสร้าง แต่ เจ้าพนักงานบังคับคดีส่งหมายถึงลูกหนี้และเจ้าพนักงานที่ดินล่าช้าเพียง 6 วัน ลูกหนี้โอนทรัพย์สินหนี ซึ่งเป็นความผิดของเจ้าพนักงานบังคับคดี ที่ไม่ทันเกมลูกหนี้ นับวันจะมีมากขึ้น
- การจับกุมบุคคลตามหมายจับทุกวันนี้ค่อนข้างยุ่งยาก เนื่องจากลูกหนี้มักมีการปลอมตัว โดยประสบการณ์ที่พบเห็นมีดังนี้
1. เปลี่ยนทรงผม
2. ไว้หนวดหรือเครา
3. เปลี่ยนบุคลิกการแต่งกาย
4. ย้ายสถานที่อยู่
5. เปลี่ยนอาชีพ
6. เปลี่ยนชื่อหรือนามสกุล
7. รูปร่างหน้าตาหรือรูปพรรณสัณฐานของลูกหนี้เปลี่ยนไปตามระยะเวลา เช่น อาจอ้วนหรือผอมลง
8. ใช้อุปกรณ์ปิดบังใบหน้าหรือเปลี่ยนทรงผม เช่น มักใส่หมวก โกนผมหรือไว้ผมยาว หรือใส่แว่นตา
9. ลูกหนี้มักย้ายไปอยู่กับผู้มีอิทธิพลหรือตำรวจหรือนักการเมืองยากในการตรวจสอบหรือการขอออกหมายค้น
10. การปลอมแปลงบัตรประจำตัวประชาชน ส่วนใหญ่ที่พบมักเป็นพวกที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติดหรือนักการเมืองท้องถิ่น เช่นคดีบางรอน หรือคดีที่ลูกหนี้เป็นบุคคลทางภาคเหนือ แนวตะเข็บชายแดน โดยมีเจ้าหน้าที่ตำรวจและเจ้าหน้าที่ของกระทรวงมหาดไทยร่วมมือกันทำเอกสารปลอม และคดีเกี่ยวกับการปลอมบัตรประจำตัวประชาชนมีเป็นจำนวนมาก พบเห็นบ่อย แต่ไม่ได้รับการแก้ไขแบบเชิงระบบ
- กฎหมายที่จะนำมาจัดการกับลูกหนี้ที่ทุจริต เช่น กฎหมายเกี่ยวกับหุ้นส่วนบริษัทที่มีบทลงโทษทางอาญา ประมวลกฎหมายอาญา ว่าด้วยความผิดเกี่ยวกับการฉ้อโกง การโกงเจ้าหนี้ ป.พ.พ. ว่าด้วยการเพิกถอนการฉ้อฉล
- ผู้ประกอบการค้า และเจ้าหนี้ทั่วไปรวมถึงเจ้าหนี้สถาบันการเงินมีการใช้บริการนักสืบ สืบหาข้อมูลอย่างไรบ้าง
1. นับวันจะมีการใช้บริการนักสืบมากขึ้น เพราะการติดตามหนี้ทางโทรศัพท์เป็นเรื่องยาก ด้วยเหตุผลเดียวคือ ไม่สามารถติดต่อลูกหนี้ได้ เช่น ไม่มีโทรศัพท์มือถือหรือลูกหนี้ไม่รับโทรศัพท์หรือไม่พบตัวลูกหนี้ นับวันการทวงหนี้ทางโทรศัพท์จะไร้ผลมากขึ้นในยุคปัจจุบัน
2. การทวงหนี้ภาคสนามจำเป็นต้องใช้บริการนักสืบ เพื่อหาข้อมูลเกี่ยวกับตำแหน่งปัจจุบันของลูกหนี้ช่วงเวลาที่จะพบตัวลูกหนี้แน่นอน สืบหาทรัพย์ เช่น บัญชีเงินฝาก/ที่ดิน/ ทรัพย์สินที่มีสภาพคล่องสูง เช่น สิทธิเรียกร้องต่าง ๆ ที่ลูกหนี้ จะได้รับจากบุคคลภายนอก หรือสืบหาเกี่ยวกับทรัพย์สินของลูกหนี้ที่ให้บุคคลภายนอกถือครองแทน
คำแนะนำสำหรับเจ้าหนี้ ในยุคเศรษฐกิจตกต่ำ ควรปฏิบัติดังนี้
1. อย่าปล่อยสินเชื่อให้กับลูกค้าซึ่งไม่เคยทำธุรกรรมมาก่อน
2. การปล่อยสินเชื่อควรปล่อยสินเชื่อเฉพาะลูกค้าที่มีประวัติดีเป็นระยะเวลายาวนานเท่านั้น
3. อย่าปล่อยสินเชื่อให้กับบุคคลใกล้ชิดหรือเพื่อนฝูง โดยไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานในการปล่อยสินเชื่อ
4. ตรวจสอบเกี่ยวกับฐานะทางการเงินและสภาพกิจการของลูกหนี้อย่างสม่ำเสมอต่อเนื่องเป็นประจำทุกเดือน ถึงแม้ลุกหนี้จะเป็นลูกหนี้ชั้นดี
5. ติดตามข่าวสารทางด้านเศรษฐกิจอย่างต่อเนื่อง เพราะปัจจุบันปัญหาด้านเศรษฐกิจอาจะเป็นซึนามิกระทบธุรกิจของลูกหนี้โดยที่ลูกหนี้มิได้มีเจตนาเบี้ยวหนี้
6. การสั่งซื้อสินค้าของลูกหนี้ที่เพิ่มขึ้นอย่างผิดปกติในระหว่างที่หนี้เดิมยังค้างชำระหรือเช็คไม่ถึงกำหนดควรระมัดระวังเป็นอย่างยิ่งเพราะอาจเป็นการส่งสัญญาณว่า ลูกหนี้กำลังจะซื้อสินค้าเพื่อนำไปขายในราคาต่ำกว่าทุนแล้วหลบหนี
7. การสั่งซื้อสินค้า ควรมีการวางมัดจำให้คุ้มกับต้นทุนของสินค้าและควรให้ลูกหนี้ใช้บุคคลหลายคนค้ำประกันหรือธนาคารออกหนังสือค้ำประกันเพื่อป้องกันความเสี่ยง
8. ควรเก็บรายละเอียดเกี่ยวกับทรัพย์สินและหนี้สินของลูกหนี้ให้มากที่สุด เพื่อใช้เป็นฐานข้อมูลในการดำเนินการทางกฎหมาย
9. เมื่อมีแนวโน้มว่าลูกหนี้จะเบี้ยวหนี้หรือโกงเจ้าหนี้ ควรปรึกษานักกฎหมายหรือนักสืบเพื่อชิงลงมือดำเนินคดีหรือยึดทรัพย์สินเป็นการเร่งด่วนมิฉะนั้นอาจไม่ทันการ ลูกหนี้ได้หลบหนี และยักย้ายถ่ายเททรัพย์ให้เป็นการบังคับคดีทางแพ่ง